Co o szczepieniach powinien wiedzieć właściciel psa? cz. 1

Nad najnowszymi zaleceniami dotyczącymi szczepień pracuje od 2007 roku zespół lekarzy z całego świata zrzeszonych przez Światowe Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt. Opracowanie to jest tworzone dla lekarzy weterynarii, jednak każdy właściciel zwierzęcia powinien znać podstawowe zasady szczepień. Mam nadzieję, że poniższy tekst pomoże w zaplanowaniu harmonogramu wizyt w gabinecie weterynaryjnym.
Kiedy wykonać pierwsze szczepienie? Jak często je powtarzać?

Szczepieniom powinny podlegać wszystkie psy, ponieważ chronią one przed niebezpiecznymi chorobami o ciężkim przebiegu, mogącymi skutkować nawet śmiercią. Nie jest to tylko kwestia odporności jednostki, ale też utrzymania na wysokim poziomie odporności zbiorowej, by zwierzęta, które nie mogą z różnych powodów przyjąć szczepionki, również były chronione. W pracy klinicznej spotykamy się z chorobami, których można byłoby uniknąć w przypadku wykonania odpowiedniej liczby szczepień u zwierzaka. Jako lekarze weterynarii musimy mierzyć się z nosówką, parwowirozą, leptospirozą czy boreliozą o ciężkim przebiegu – u pacjentów bardzo młodych, nieszczepionych lub zaszczepionych jedną dawką. Kaszel kennelowy jest u psów trafiających do przychodni nagminny, a szczególnie łatwo przenosi się w dużych skupiskach zwierząt – w hotelach, schroniskach, na wystawach.
Szczepienia zasadnicze psów obejmują:

• Nosówkę – D (distemper);
• Parwowirozę – P (parvovirosis);
• Wirusowe zapalenie wątroby – H (hepatitis, chor. Rubartha)
• Wściekliznę – R (rabies)

Liczba dawek będzie zależeć od terminu pierwszej iniekcji. Najczęściej wykonuje się ją w 6-8 tygodniu życia, a następnie powtarza co 2-4 tygodnie, aż do 16 tygodnia życia (lub później). Zaletą wczesnego schematu jest możliwość szybszej socjalizacji szczeniąt przy minimalnym ryzyku zakażenia. Jednocześnie w 16 tygodniu przeciwciała matczyne są już stosunkowo niskie, a więc potencjalna odporność będzie najwyższa. W przypadku znacznie zwiększonego ryzyka zapadnięcia na nosówkę lub parwowirozę mamy możliwość podania szczepionki typu dp nawet w czwartym tygodniu życia, dzięki nowemu środkowi dostępnemu na rynku.
Pomiędzy każdą dawką zaleca się podanie środka przeciwpasożytniczego. Pierwsza iniekcja zawiera zazwyczaj wirus nosówki i parwowirus (dp). Zakres drugiej i każdej kolejnej wakcynacji jest już rozszerzony (są to zwykle środki o skrótach dhp/dhppi/dappi).

Najbardziej aktualne rekomendacje dotyczące doszczepiania mówią o wykonaniu dawki przypominającej nie częściej niż co 3 lata, ponieważ odporność poszczepienna utrzymuje się znacznie dłużej. Mimo to ulotki producentów często zalecają rewakcynację co roku ze względu na parainfluenzę.

Wścieklizna
Zabezpieczenie przeciw temu wirusowi jako jedyne jest regulowane prawnie (na całym świecie). Ma to związek z tym, że jest to śmiertelna choroba, która może dotknąć również człowieka. Każdy pies (oraz koty przebywające na zagrożonym terenie w Polsce) musi zostać poddany szczepieniu w terminie 30 dni od zakończenia trzeciego miesiąca życia. Następnie kolejne dawki podaje się co roku. Wirus ten przenosi się przez kontakt śliny z krwią, a więc przez pogryzienie. Należy pamiętać, że potencjalnie zakażone zwierzę może nie wykazywać objawów choroby – czasem rozwijają się one dopiero po wielu miesiącach. Dlatego też w przypadku pogryzienia przez nieszczepione zwierzę, osoba zagrożona powinna niezwłocznie poddać się szczepieniu. Co istotne – brak ważnego szczepienia na wściekliznę zagrożony jest mandatem nakładanym na właściciela.  

Obserwacja zwierzęcia po szczepieniu
Należy pamiętać, że po każdej iniekcji, tak jak po każdym innym leku, mogą pojawić się objawy niepożądane. Niepokojące objawy, które zwykle pojawiają się do dwóch godzin po wizycie: opuchlizna, najczęściej na pysku – wokół oczu i na faflach, wymioty, osłabienie, letarg, duszność, przyspieszenie akcji serca, „przelewanie przez ręce”, biegunka. Niekiedy reakcja nadwrażliwości może wystąpić nawet po trzech dniach! Po szczepieniu może pojawić się również przejściowa gorączka oraz odczyn w miejscu iniekcji. W przypadku pojawienia się objawów niepożądanych zalecana jest, a często wręcz konieczna kontrola lekarska.

Przeciwwskazania do szczepienia
W wyjątkowych przypadkach lekarz weterynarii może odstąpić od szczepienia zwierzęcia. Jeśli pupil z jakichś powodów przyjmuje antybiotyk, należy zaczekać jeszcze jakiś czas po zakończeniu kuracji. W przypadku chorób przewlekłych decyzję o szczepieniu, po przedstawieniu wszystkich „za” i „przeciw”, podejmują wspólnie lekarz oraz opiekun. W  sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości przez weterynarza w badaniu klinicznym, zwykle zaleca przełożenie iniekcji, obserwację i wykonanie jej w innym terminie. Jeśli wcześniej wystąpiła reakcja anafilaktyczna po podaniu zastrzyku, zwierzę powinno przyjąć szczepionkę innej firmy i pozostać pod obserwacją w gabinecie weterynaryjnym.
Opisane powyżej szczepienia należą do grupy podstawowych. W kolejnym wpisie przybliżę zagadnienia dotyczące szczepień dodatkowych.