​sterylizacja – jakie są wady i zalety? co opiekun powinien wiedzieć przed zabiegiem?

Sterylizacja – jakie są wady i zalety? Co opiekun powinien wiedzieć przed zabiegiem?
Jest to całkowicie zrozumiałe, ponieważ każde znieczulenie może być potencjalnie ryzykowne. Zadaniem lekarza weterynarii jest rozwiać wątpliwości, wytłumaczyć w jaki sposób przeprowadzana będzie procedura oraz wykonać wszelkie niezbędne badania, by operacja była możliwie jak najbardziej bezpieczna. Sterylizacja, a właściwie kastracja suczki, jest zwykle zabiegiem planowanym, powinna być więc przeprowadzana w najbardziej optymalnym dla zwierzaka czasie. Terminy te zwykle stosuje się zamiennie, natomiast w praktyce oznaczają ovariohistaerectomię, czyli usunięcie narządów rodnych samicy.
Kiedy przeprowadza się zabieg?
U kotki konkretny czas zabiegu nie jest tak istotny jak w przypadku suczki. O operacji można myśleć nawet przed wystąpieniem pierwszej rujki (oestrus). Unika się przeprowadzania zabiegu podczas trwania rui ze względu na zwiększoną kruchość i przekrwienie macicy. Jeśli oestrus już wystąpi, zwykle czeka się do czasu ustąpienia objawów. Zwracamy również uwagę na kalendarz szczepień. Zaleca się, by kot miał wykonane podstawowe szczepienia – po każdym zabiegu następuje przejściowy spadek odporności, a więc zwiększone ryzyko zachorowania u kotek nieszczepionych. W przypadku suczek kwestia ustalenia terminu jest nieco bardziej skomplikowana. Najbezpieczniejszym czasem jest tzw. anoestrus, czyli okres ciszy hormonalnej, kiedy macica jest obkurczona. Jednocześnie hormony mają wpływ na prawidłowy rozwój, dlatego też zwykle lekarze zalecają wykonanie operacji już po pierwszej cieczce. Niekiedy występuje wskazanie do ovariohistaerectomii przed pierwszą rują, np. u psów z niektórymi wadami genetycznymi (m. in. dysplazja nerek), ponieważ zmiany hormonalne mogą przyczynić się do zaostrzenia objawów choroby. Co więcej, udowodniono, że wczesna kastracja (do 3 rui) pozwala na znaczące ograniczenie ryzyka wystąpienia guzów gruczołu mlekowego u suczek w późniejszym czasie. Pojawienie się tego rodzaju zmian nowotworowych jest silnie zależne od poziomu estrogenów i progesteronu.
Metody przeprowadzania zabiegu

• Z linii białej – jest to jeden z najczęściej wybieranych dostępów, zarówno u suczek, jak i kotek. Nacięcie wykonuje się na brzuchu, pomiędzy pokładami mięśniowymi. Rana pooperacyjna zwykle jest bardzo mała (u kotek nawet 0,5 cm) i jeśli została zszyta śródskórnie, to nie ma konieczności usuwania szwów.
• Z boku – metoda wybierana często u kotów ze względu na łatwy dostęp i szybką rekonwalescencję. Cięcie niekiedy wynosi tylko kilka milimetrów. Po operacji kotki zwykle w ogóle nie interesują się miejscem nacięcia.
• Laparoskopowo – kastracja pod kontrolą kamery należy do metod małoinwazyjnych. Zwykle zostają wykonane dwa bardzo niewielkie cięcia, jedno na tak zwany kanał roboczy, drugie na endoskop z kamerą. Podczas procedury usuwa się same jajniki bądź jajniki oraz macicę. Naczynia krwionośne są zamykane poprzez elektrokoagulację lub laserowo, co zmniejsza ryzyko krwawienia. Zabieg ten może należeć do droższych od klasycznych metod ze względu na konieczność posiadania specjalistycznego sprzętu. Niskie ryzyko zakażenia pozwala na niestosowanie antybiotyków.

Rekonwalescencja po zabiegu zazwyczaj przebiega bardzo szybko. Zwierzę powinno być zabezpieczone ubrankiem pooperacyjnym lub kołnierzem na czas gojenia rany. Lekarz weterynarii wprowadza leki przeciwbólowe oraz, zależnie od konieczności, antybiotyk. Jeśli szwy zostały założone śródskórnie, to po czasie ulegną rozpuszczeniu. W przypadku szwów nierozpuszczalnych zaleca się ich usunięcie po około 7-14 dniach. Zwierzak w dniu zabiegu powinien mieć zapewnione ciche i spokojne miejsce. Posiłek oraz wodę wprowadza się kilka godzin po opuszczeniu przychodni, porcja powinna być mniejsza niż standardowo. Spacery w czasie rekonwalescencji powinny być krótsze i spokojniejsze – pod kontrolą smyczy. W pierwszych dobach po zabiegu zaleca się noszenie zwierzęcia po schodach.
Niekiedy mogą pojawić się komplikacje, takie jak krwawienie, ropny wypływ z rany, wymioty, biegunka. Bardzo rzadko reakcja niepożądana na leki może prowadzić do drżeń, otępienia, drgawek. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących symptomów należy niezwłocznie powiadomić lekarza prowadzącego i zgłosić się na kontrolę.
Coraz więcej opiekunów dostrzega liczne zalety przeprowadzenia zabiegu, takie jak:

• wykluczenie ropomacicza,
• znaczne zmniejszenie ryzyka wystąpienia guzów sutka,
• ograniczenie bezdomności zwierząt,
• eliminacja ryzyka guzów jajników i macicy,
• zmniejszone ryzyko zaostrzenia innych chorób towarzyszących, które mają potencjał hormonozależny,
• brak plamienia i obciążenia organizmu,
• brak ryzyka pokrycia suczki i niechcianej ciąży.

Jakie mogą być długoterminowe wady kastracji chirurgicznej?
Z pewnością należy do nich spowolnienie metabolizmu, a co za tym idzie przybieranie na wadze. Wynika to ze zmniejszonego zapotrzebowania kalorycznego. Dlatego też opiekun powinien zweryfikować dawkę pokarmową po zabiegu i dostosować ją do potrzeb zwierzaka. U suczek lękowych mogą nasilić się problemy behawioralne. W takim przypadku wskazana jest konsultacja behawiorystyczna oraz analiza wszystkich „za” i „przeciw”. Kotki po ovariohistaerectomii zwykle są spokojniejsze. Pokastracyjne nietrzymanie moczu może rozwinąć się u starszych suczek niezależnie od poprawności przeprowadzonej operacji i wymaga stosowania leczenia.
Pewnego rodzaju alternatywę do operacji stanowi antykoncepcja hormonalna. Dostępne do stosowania środki to przede wszystkim pochodne progesteronu. Mają na celu przerwanie cieczki, przesunięcie jej lub zapobiegnięcie jej wystąpieniu. Mogą występować w postaci iniekcji lub tabletek. Ich działanie ma charakter odwracalny, co oznacza, że po przerwaniu podawania cykl powinien wrócić do normy. Ze względu na znacznie zwiększone ryzyko wystąpienia stanów zapalnych macicy po podawaniu antykoncepcji hormonalnej, zdecydowanie odchodzi się od jej stosowania.
Ocena bilansu korzyści i strat należy do każdego opiekuna. Najważniejsze, by decyzja była podjęta w sposób odpowiedzialny i przemyślany. Pamiętajmy, żeby, jeśli nie zdecydujemy się na zabieg profilaktyczny, monitorować regularnie stan zdrowia zwierzaka poprzez wizyty profilaktyczne, badania krwi oraz kontrolne usg jamy brzusznej. Należy mieć na uwadze, że zarówno cieczka, jak i potencjalna ciąża są dla samicy bardzo dużym obciążeniem i wiążą się z obniżeniem odporności. Jednocześnie rozmnażanie zwierząt powinno mieć miejsce jedynie w hodowlach zarejestrowanych w związku kynologicznym.